چه شرکت هایی باید حسابرسی شوند؟ بر کسی پوشیده نیست که حسابرسی به عنوان یکی از ارکان اساسی نظام مدیریتی در شرکت ها، نقشی تضمین کننده در شفافیت، پاسخگویی و اعتماد ذینفعان ایفا می کند. اما سوال اساسی اینجاست: چه شرکت هایی ملزم به حسابرسی هستند؟ آیا همه شرکت ها ملزم به انجام حساب رسی هستند یا تنها برخی از آن ها تحت این فرآیند قرار می گیرند؟
در این نوشتار از سامان حسابان، به بررسی جامع این موضوع می پردازیم و ضرورت های قانونی، انواع شرکت هایی که نیاز به حسابرسی دارند و مزایای این فرآیند را با جزئیات کامل تحلیل می کنیم، با ما همراه شوید.
شرکت های ملزم به حسابرسی
حسابرسی برای برخی شرکت ها یک الزام قانونی است، در حالی که برای برخی دیگر یک انتخاب استراتژیک محسوب می شود. بنابراین شما ابتدا باید بدانید کسب و کارتان ملزم به انجام حساب رسی است یا انتخابی در این زمینه دارید؛ بیایید شرکت هایی که حتما بایستی حسابرسی شوند را با هم مرور کنیم :
شرکت های سهامی عام
شرکت های سهامی عام به دلیل حضور گسترده ی سرمایه گذاران در بورس و بازارهای مالی، ملزم به انجام حسابرسی سالانه هستند. این شرکت ها باید صورت های مالی خود را به صورت مستقل و توسط حسابرسان معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار، حساب رسی کنند. هدف از این حسابرسی، افزایش شفافیت و جلب اعتماد سرمایه گذاران است.
مثلاً شرکت های بزرگ پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، مانند شرکت های پتروشیمی و فولادی الزاماً باید حسابرسی شوند و نتایج حسابرسی آن رسماً اعلام شود.
شرکت های سهامی خاص با شرایط ویژه
بر اساس قوانین ایران، شرکت های سهامی خاص نیز در شرایط ویژه ای ملزم به انجام حسابرسی هستند. برای مثال، اگر میزان دارایی یا درآمد سالانه یک شرکت سهامی خاص از حد مشخصی فراتر رود، انجام حساب رسی برای آن شرکت الزامی می شود. این حد معمولاً توسط سازمان امور مالیاتی تعیین می شود و ممکن است در طول زمان تغییر کند.
در حال حاضر ( اواخر سال 1403 ) بر اساس ماده ۲۷۲ قانون مالیات های مستقیم، شرکت های سهامی خاص در صورتی ملزم به ارائه صورت های مالی حساب رسی شده هستند که جمع کل درآمد (فروش کالا و ارائه خدمات) آن ها بیش از ۳۰۰ میلیارد ریال باشد.
جمع دارایی ها (جمع ستون بدهکار ترازنامه یا صورت وضعیت مالی) آن ها هم باید بیش از ۵۰۰ میلیارد ریال باشد.
این ارقام از ابتدای فروردین ۱۴۰۳ اعمال شده. در صورت عدم ارائه صورت های مالی حساب رسی شده، جریمه ای معادل ۲۰٪ مالیات متعلق برای شرکت در نظر گرفته خواهد شد.
شرکت های دولتی و نهادهای عمومی
شرکت های دولتی و نهادهای عمومی به دلیل استفاده از منابع عمومی و بودجه ی دولتی، ملزم به انجام حسابرسی هستند. این حسابرسی معمولاً توسط دیوان محاسبات کشور یا حسابرسان مستقل انجام می شود. هدف از این حسابرسی، شفافیت در استفاده از منابع عمومی و پاسخگویی به مردم است.
خوب است بدانید علاوه بر بررسی مالی، حسابرسی شرکت های دولتی و نهادهای عمومی می تواند شامل حساب رسی عملکرد نیز باشد. در این نوع حسابرسی، ارزیابی می شود که آیا سازمان در دستیابی به اهداف خود و استفاده بهینه از منابع، کارآمد بوده است یا خیر.
نتایج حساب رسی در گزارش های رسمی منتشر می شود که در دسترس عموم قرار می گیرد. این گزارش ها می توانند شامل یافته های حسابرسان، پیشنهادها برای بهبود عملکرد و انحرافات احتمالی از قوانین و مقررات باشند.
حالا پس از انتشار گزارش حسابرسی، سازمان مربوطه موظف است که پیشنهادات حسابرسان را بررسی و در صورت لزوم، اقدامات اصلاحی انجام دهد. دیوان محاسبات یا سایر نهادهای نظارتی، پیگیری اجرای این پیشنهادات را بر عهده دارند.
قطعاً واضح است که حساب رسی شرکت های دولتی و نهادهای عمومی، به افزایش مسئولیت پذیری این سازمان ها در برابر مردم و نهادهای نظارتی کمک می کند. این امر باعث می شود که سازمان ها در استفاده از منابع عمومی دقت بیشتری داشته باشند و در راستای منافع عمومی عمل کنند!
شرکت های دانش بنیان و استارت آپ ها
اگرچه شرکت های دانش بنیان و استارت آپ ها معمولاً در مراحل اولیه ی فعالیت خود از حساب رسی معاف هستند، اما با رشد و توسعه ی کسب وکار، انجام حساب رسی برای آن ها توصیه می شود. حساب رسی به این شرکت ها کمک می کند تا اعتماد سرمایه گذاران را جلب کنند و برای جذب سرمایه گذاری های بزرگتر آماده شوند.
در نظر داشته باشید که در برخی موارد، بسته به نوع فعالیت و میزان درآمد، شرکت های دانش بنیان و استارت آپ ها ممکن است مشمول الزامات قانونی برای انجام حسابرسی شوند. برای مثال، اگر شرکت بخواهد از معافیت های مالیاتی خاصی استفاده کند، ارائه گزارش حسابرسی شده الزامی اس یا مثلا در زمان فروش یا ادغام شرکت، ارزش گذاری آن از اهمیت بالایی برخوردار است. گزارش های حسابرسی شده می توانند به تعیین ارزش واقعی شرکت کمک کنند و فرایند ارزش گذاری را تسهیل کنند.
شرکت های فعال در حوزه های خاص
برخی از حوزه های فعالیت اقتصادی به دلیل حساسیت بالای مالی یا ریسک های خاص، نیازمند حساب رسی هستند.
- شرکت های بیمه ای به دلیل تعهدات مالی سنگین و نیاز به شفافیت در محاسبات بیمه ای.
- شرکت های بانکی و مؤسسات مالی: به خاطر حجم بالای تراکنش های مالی و نیاز به رعایت قوانین سخت گیرانه ی نظارتی.
- شرکت های فعال در حوزه ی انرژی و نفت به سبب حجم بالای سرمایه گذاری ها و پروژه های کلان.
- شرکت هایی که در چند کشور فعالیت می کنند یا با شرکت های خارجی همکاری دارند، معمولاً ملزم به انجام حسابرسی هستند. این حساب رسی ها به دلیل تفاوت در قوانین مالیاتی و حسابداری کشورها، پیچیده تر هستند و نیاز به تخصص بالایی دارند.
- شرکت هایی که قصد جذب سرمایه از طریق سرمایه گذاران خطرپذیر (Venture Capital) یا عرضه ی اولیه سهام (IPO) دارند، باید صورت های مالی خود را حساب رسی کنند.
مزایای حسابرسی برای شرکت ها
حسابرسی نه تنها یک الزام قانونی است، بلکه مزایای زیادی برای شرکت ها به همراه دارد البته به شرطی که انتخاب حسابرس به درستی صورت پذیرد:
- حسابرسی به سرمایه گذاران، مشتریان و شرکای تجاری اطمینان می دهد که شرکت از نظر مالی شفاف و قابل اعتماد است.
- حساب رسی به شناسایی نقاط ضعف در کنترل و حسابرسی داخلی کمک می کند و راهکارهایی برای بهبود آن ها ارائه می دهد.
- شناسایی به موقع ریسک های مالی و ارائه راهکارهای مدیریتی، به شرکت ها کمک می کند تا از خسارت های مالی جلوگیری کنند.
- حسابرسی به شرکت ها کمک می کند تا قوانین و مقررات مربوطه را رعایت کنند و از جریمه های قانونی جلوگیری کنند.